Yazi

2020-08-17 11:32:41

                                                                             Dürtü Kontrol Bozukluğu Nedir?

Yerinde duramayan, sürekli tehlikeli oyunlar oynayan, sözünüzü kesip kendi diyeceğini diyen, olur olmadık yerlerde öfke patlamaları yaşayan çocuklardan bahsedelim bugün biraz. Konumuz tabi ki bu çocukların ne kadar yaramaz oldukları ve sizi ne kadar güç durumlara düşürdükleri değil, tüm bu davranışları NEDEN yaptıkları.

    Dürtü kontrol bozukluğu diye adlandırılan bu durum genellikle beraberinde hiperaktivite ve dikkat dağınıklığı başta olmak üzere birçok psikolojik sorunu da beraberinde getirir.

Dürtü Nedir?

      Türk Dil Kurumu bunu "Bedensel veya ruhsal dengenin değişmesi sonucu ortaya çıkan ve canlıyı türlü tepkilere sürükleyebilen içten gelen gerilim" olarak adlandırmış.
Kaynağı duygulanım olan  bu içten gelen gerilimin ortaya çıkıp çocukta istenmedik davranışlara yol açması ise çeşitli faktörlere bağlı.

Dürtüselliğe doğrudan ya da dolaylı olarak etki eden faktörler;

1-Genetik etkenler: Nörolojik bir problem olan ve beynin biyokimyasıyla ilgili olan bu problemin aile üyelerinden  birinde olması, ortaya çıkmasını tetikleyen etmenlerden biri.

2- Frontal lopta küçüklük: Kısaca beynimizin ön bölgesinde yer alan, bilinçli düşünmeden sorumlu, karşıdakini anlama, sıralı işleri planlama, sorun çözme ve istekleri erteleyebilme becerisinden sorumlu kısmı diyebiliriz. Yapılan araştırmalar bu bölgedeki küçüklüğün, dürtüselliğin nedenlerinden biri olarak kabul edilebileceğini söylemekte.

3- Olumsuz yaşam tecrübeleri: Kayıp, hastalık, şiddet, ailevi sorunlar, boşanma vb her türlü olumsuz yaşam olayı dürtüselliğin tetikleyicilerinden biri olabilir.

4- Fast-food beslenme: Enerji değeri yüksek bol şekerli gıdalar pankreasta insülin salınımını arttırır. Bu durum; kan şekerinin düşmesine ve daha fazla açlık hissetmekle beraber daha fazla şekerli gıdalar tüketme isteği doğurur. Tüm bunların sonucunda ise adrenalin salınımı artar ve dürtüsellik doğrudan tetiklenir.

5- Teknoloji kullanımı: Dürtüsellikten her ne kadar yapısal bir sorun olarak bahsetsek de günümüzde teknoloji kullanımı bunun ortaya çıkmasına neden olan en önemli tetikleyicilerden biri. Çocuklara sürekli ekrandan yansıyan kısa süreli, hızlı değişen, renkli uyaranlar dikkatlerini önemli ölçüde gerilemesine ve gerçek hayatta kontrol becerilerinin zayıflamasına neden olacaktır.

                                                                            Dürtü Kontrol Bozukluğu Olan Aileler Ne Yapmalı?

    Var olan bu sorunun giderilebilmesi ya da kontrol altına alınabilmesi için gerekli uzman desteğine basvurmak ve bu alanda okumalar yapıp ailenin kendini bilinçlendirmesi yapılacak şeylerin ilk sırasında olmalı.

Normalin üstünde olan enerjilerini dengeleyebilmek için sportif faaliyetlere yönlendirmek, onlara oynayabilecekleri alanlar yaratmak hem ailenin hem çocuğun işini oldukça kolaylaştıracaktır. Üstelik var olan bir potansiyelin doğru kanala aktarılması sonucu çocukta öz güven gelişimi de desteklenmiş olacaktır.

    Fazla enerji tüketimini sınırlamak, daha doğal ve dengeli beslenmelerini sağlamak yine dürtüselliğin azalması ve kontrol mekanizmasının gelişmesi için oldukça önemli bir faktördür.

    Teknoloji kullanımının -özellikle erken yaşta- ebeveyn kontrolünde olmasını  ve  ekranda karşısında geçirdiği sürede, yaşına uygun uyaranlara maruz kalmasını sağlamak gerekir.

    Son olarak; dürtüsellik bir terbiye ya da başarı sorunu değil bir performans sorunudur. Gerekli  ve doğru müdahalelerle -özellikle erken yaşta- ciddi gelişmeler sağlanabilmektedir. Unutmayalım ki tüm bu yapılabilecekler arasında belki de en önemlisi; çocuğunuzun dışlanmasına ve etiketlenmesine müsaade etmemek ayrıca kendinizi suçlu hissetmemenizdir.

 

 

Psikolog / Aile Danışmanı Uzmanı

Gamze ÜNGÖRMÜŞ